Overwinterd

vlinderVorig jaar had ik nog een heel aantal coconnetjes over. Rupsen die zich hadden verpopt maar niet meer voor de winter van plan waren nog wat uit te voeren. Het meest logische was om deze poppen buiten te laten overwinteren. Maar aangezien de rupsen in een plastic bakje hadden gezeten hadden ze niet voor zichzelf een beschut plekje kunnen zoeken. En ja… wat doe je dan? Het leek mij het beste om ze een plekje op mijn koele zolder te geven.

Het ging heel lang goed. Met enige regelmaat keek ik in de bak of er geen vlinders in zaten en nee hoor, alleen poppen. Tot het een keer waarschijnlijk een week warmer is geweest en ik er twee weken níet in keek. Toen ik de bak weer eens bestudeerde ontdekte ik dat er drie koolwitjes in de bak zaten die van honger of uitputting waren gestorven. Ik schaamde me diep.

Toen de lentekriebels bij mij begonnen te komen en ik de poppen niet langer op mijn zolder wilde hebben staan, moest ik iets bedenken om ze op een beschutte plek te kunnen laten ontpoppen. Gelukkig was de oplossing simpel: een glazen bak op zijn kant en het plastic bakje erin. Geen last van regen, wél de warme van de zon.

Het heeft lang geduurd maar inmiddels beginnen er vlinders te verschijnen. Door het glas begrijpen ze niet hoe ze eruit moeten komen, misschien moet ik daar nog wat voor verzinnen. Tot nu toe viel het me al snel op dat er een vlinder zat ‘op te drogen’ en kon ik al drie vlinders met blijdschap de wijde wereld in laten vliegen.

Rups in februari

rupsRupsen zijn er het hele jaar door. Niet van alle soorten maar toch zijn er ook in de winter rupsen te vinden. Doorgaans zie je ze echter niet. Afgelopen week zag ik er zelfs twee, in huis. De ene had zich op zolder verstopt en werd gestoord in zijn winterslaap toen ik de boel ging verplaatsen. Nummer twee zat opeens in mijn bokashi-emmer. Ik zal hem er zelf een keer ingegooid (ai!) hebben, al was ik me van geen kwaad bewust. Geen wonder dat de rups toch wat moest bijkomen toen ik hem uit de bak viste. Ik had nog wat broccoli liggen maar of de rups er blij mee was weet ik niet. Het ging in ieder geval aan de wandel, niet wetend dat er in de rest van het huis niets aan koolblad te eten was. Een tomatenplant is aan de rups van het koolwitje waarschijnlijk niet besteed. Inmiddels is de rups uit het zicht verdwenen, ik vermoed dat hij zich tot een coconnetje heeft gesponnen op een rustig plekje. Ver uit de buurt van de goedbedoelde doch zeer onhandige bemoeiingen van de huisbewoner.

Uitvlieger

Vorig jaar heb ik heel wat rupsen gered van de dood. Terwijl ik ze in een glazen P_20160204_144549bak in huis bloemkoolbladeren voerde, verpopte de één na de andere rups zich tot een cocon. Twee weken later kon ik de meeste koolwitjes in de glazen bak verwachten en ik heb er heel wat de vrije natuur in mogen laten gaan. Echter, hoewel ik me heel nobel voelde bij het redden van deze rupsen, ontdekte ik na enige tijd ook de nadelen ervan. Ingrijpen in de natuur loopt niet altijd goed af. Enkele vlinders kwamen gehandicapt uit hun cocon nadat de bak buiten had gestaan en later weer binnen. Het grote verschil in temperatuur heeft ze geen goed gedaan. Ik nam me meteen voor dat nooit weer te doen.

Maar toen werd het kouder en niet alle vlinders waren uit hun cocon gekomen. Sommige soorten en sommige generaties van soorten overwinteren in cocon. ‘Maar… als ik dit witte bakje nu zomaar buiten zet, zijn al die coconnetjes dan niet veel te kwetsbaar?’ vroeg ik me af. ‘Een rups zal zelf vast beschut plekje zoeken om een cocon te spinnen, in plaats van zo’n kaal wit bakje.’ Niet goed weten wat ik moest belandde de bak op zolder, waar het een stuk koeler is dan in de woonkamer, in de hoop dat ze zo de winter konden overleven. Weer bedacht ik me dat het toch wel lastig is om het goed te doen als je ingrijp in de natuur. Regelmatig keek ik in de bak op zolder. Dat ik dit niet vaak genoeg deed ontdekte ik toen er plotseling 3 dode vlinders in de bak zaten. Ai… Opeens voelde ik me helemaal niet zo’n nobele rupsenredder maar meer een wrede vlindermartelaar.

Momenteel staat het witte bakje buiten. Ter beschutting staat een glazen bak er omheen om de wind en regen tegen te houden, open genoeg om de vlinders de vrijheid te geven. Ik hoop dat er toch nog vlinders overleven.

P_20160207_131352Afgelopen zondag werd ik verrast door wat gefladder tijdens het koffiedrinken. Een geelwit vlindertje vloog naar de lamellen en kroop daar in alle rust overheen. ‘Huh? Is er een dode vlinder weer tot leven gekomen?’ was het eerste wat ik mij afvroeg. Maar nee, daar leek het niet op. En de bak met vlinders stond buiten. Hoewel ik wel net op mijn balkon bezig was geweest, kan ik me bijna niet voorstellen dat de vlinder toen naar binnen is geglipt. Maar binnen was geen cocon, voor zover ik weet. Het zal altijd een raadsel blijven. Maar de vlinder heb ik maar snel weer aan de natuur overgeleverd.

Rups > cocon > vlinder

DSCN0144Ik krijg verschillende reacties als ik mensen vertel dat ik rupsen in een bak heb en vol enthousiasme het proces van rups naar cocon naar vlinder volg. De ene vind het maar gek dat ik me zo druk maak om de rupsen, de ander raakt enthousiast als het de cocons ziet liggen of een rups ziet rondhobbelen in een bakje. Sommige zijn ronduit verbaasd dat zoiets kán. Ik vraag me dan af wat zíj dan voor les kregen in groep drie. Voor mij staat het proces van rups naar vlinder symbool voor het onderwijs in groep drie. Elk jaar verzamelde die juf weer rupsen en kwam er een bak in de klas te staan zodat het proces op de voet gevolgd kon worden. Dus rupsen verzamelen om ze te zien veranderen is ‘heel normaal’. Toch?

Toch niet hDSCN0143elemaal. Ik ken vrijwel niemand die rupsen als huisdieren heeft (wat niet heel gek is aangezien ze maar tijdelijk zijn) en al helemaal niemand die er ook nog eens een blog over schrijft. Wel ken ik vele vlinderliefhebbers, al dan niet aangesloten bij de Vlinderstichting. En zoals ik de rupsen met plezier tussen de boerenkool zoek, zo zijn er ook mensen die met plezier vlinders tellen om zo samen met een heleboel anderen de vlinderstand in de gaten te houden.

Vanrupsencocondaag hebben ze er weer drie vlinders bij om te tellen. Toen ik thuiskwam zat er weer een vlinder in het coconnenbakje, gezien de traagheid waarmee het op een plantje klom denk ik dat het nog maar pas uitgekomen was. Even later ontdekte ik dat er drie coconnen leeg waren. Aha! Even speuren langs de ramen leverde nog twee koolwitjes op. Inmiddels zijn deze de wijde wereld in getrokken. En ik heb weer wat om op mijn blog te vermelden.


 

P.S. Het is erg leuk om met kinderen rupsen te verzorgen. Rupsen van het koolwitje zijn makkelijk te vinden in boerenkool of (als dat er nog is) bloemkool- of broccoliplanten. Vraag eens aan iemand met een (volks)tuin of je mag zoeken, doorgaans zijn die ze liever kwijt dan rijk. Regelmatig even een nieuw blaadje geven van de plant waar het op gevonden is. Leerzaam én leuk!

Koolwitje komt uit zijn cocon

Zoals beloofd de foto’s van het koolwitje dat uit de cocon is gekomen. (Als je het nog niet hebt gedaan lees dan het verhaal erbij in het blogbericht Nieuw leven III)

donkere_coconkoolwitje_uit_coconkoolwitje_uit_cocon_2koolwitje_macrovlinder_gevlogen

Nieuw leven III

Misschien heeft een aantal lezers zich al afgevraagd hoe het is afgelopen met de vlinder die bíjna uit de cocon kwam. De avond dat ik daarover helemaal enthousiast was en de hele avond niet veel meer heb gedaan dan in de buurt van de cocon rondhangen zat de vlinder nog in zijn cocon tegen de tijd dat ik naar bed ging. Ik heb nog overwogen de bak naast mijn bed neer te zetten maar ik verwachtte niet dat de vlinder genoeg herrie zou maken om mij te wekken als het uit de cocon zou kruipen. Sterker nog, het is maar de vraag of je überhaupt iets hoort.

De volgende ochtend was de cocon nog steeds hermetisch gesloten. Wél veranderd! Opeens was het lijfje nog duidelijker zichtbaar door de donkere kleur die door de cocon schemerde. Het kon echt niet lang meer duren!

En toch… De bak stond voor mijn neus terwijl ik zat te eten maar een mens kan zich moeilijk voortdurend op de cocon richten als er na 12 uur nog stééds vrijwel niets veranderd is. En zo keek ik op een zeker moment op en… verhip! De vlinder was er al uit! Alsnog het grote moment gemist! Het kon er nooit al lang uit zijn maar van in elkaar gekreukelde vleugels was niet direct sprake meer. Of misschien is een vlinder niet zo kreukelig als dat ik denk. In ieder geval was nog wel duidelijk te zien dat het zijn vleugels nog moest oppompen want die hingen er nog verfomfaaid bij. Gelukkig, toch niet alles gemist!

Ik heb de vlinder in alle rust laten bijkomen, ik vond het eigenlijk zelf ook te leuk om steeds even te kijken. Daardoor kon het gebeuren dat de vlinder op den duur de kamer ging verkennen… oeps! Aangezien ik jam aan het maken was probeerde ik het beestje te lokken met wat zoetigheid op een lepeltje. Dat mocht niet baten, het was meer geïnteresseerd in de vrije lucht achter het raam. Uiteindelijk heb ik het gelukkig voorzichtig in een kommetje van mijn handen kunnen vangen en buiten vrij kunnen laten. Dag vlinder!

Nog even over de ‘zogende rups’ en de ‘cocon-rups’: De coconrups bleek die ochtend gevlogen. Pas ’s avonds kwam ik hem tegen op zijn strooptocht door de keuken. Het was erg blij dat ik hem bij een koolplant bracht, het sprong nog net niet van mijn hand af.

De ‘zogende rups’ zit nog steeds op hetzelfde plekje. Maar de kleintjes zijn helemaal ingezwachteld. Wat dat nu weer moet voorstellen…?

Vandaag een lang verhaal, morgen de foto’s!

Nieuw leven II

DSCN0054Ik weet het al van jongs af aan. Een rups wordt een pop en uit een pop komt een vlinder. Alle drie de fases ken ik en hoewel ik vorig jaar ook een aantal rupsen en poppen had, heb ik toen niet bewust de vlinders zien komen. De bak stond buiten en ach, die vlinders vliegen op den duur natuurlijk weg. Maar gister werd ik blij verrast toen ik wat nieuw koolblad in de rupsenbak wilde doen. Ik had namelijk nog lang niet verwacht daarin een vlinder aan te treffen! De rupsen heb ik nog geen twee weken en nou ja… ik had er geen flauw benul van hoelang het duurt voordat zo’n cocon weer opengaat. HDSCN0058et hele proces van (volgroeide) rups tot vlinder neemt dus minder dan twee weken in beslag. Bij dit soort in ieder geval, er zijn ook soorten die als pop overwinteren.

Maar wat is het? Een koolwitje natuurlijk, het komt uit de bloemkool.

En dan komen de mitsen en maren. Ik meende dat ik rupsen van het koolwitje had maar de vlinder die eruit kwam is knalgeel. Toch is het geen citroenvlinder als ik de vorm van de vleugels bestudeerd. Ik vermoed dat de kleur van de vleugels nog wat gaat bijtrekken als ze beter zijn opgedroogd. Door de vleugels heen schemert een aantal stippen, net als bij het koolwitje. Maar is het dan een gróót koolwitje of een kleín koolwitje? Op de overzichtskaart met vlinders die ik van de vlinderstichting heb zie ik het verschil duidelijk. Maar deze vlinder zit met dichte vleugels, heeft de verkeerde kleur en heeft wel een streep maar hoe de vorm van de streep eruit ziet…?

Ik denk uiteindelijk dat ik voor het mannelijke grote koolwitje ga. Hoewel… ik vermoed eigenlijk dat deze vlinder uit de cocon komt waar een groene rups in zat. In dat geval is het toch het kleine koolwitje. Zijn er toevallig nog  kenners tussen de lezers zitten die hier nog wat aan toe te voegen of op te merken hebben? Advies is welkom! DSCN0056

Nieuw leven

Met kool in je tuin kun je er zeker van zijn dat koolwitjes graag even komen aanwaaien. Het liefst laten ze een heleboel eitjes achter voor ze weer verder dartelen. Het zal enige tijd duren voor je opmerkt dat het vlindertje langs geweest is. Opeens gaten in je koolbladeren. Dan hele happen eruit. Je kijkt, je tuurt, je zoekt en hoewel je er vrijwel zeker van bent dat er dikke rupsen in de kool moeten zitten, zijn ze in geen velden of wegen te bekennen. Het overkomt mij regelmatig. Het zal de vijanden van de rups ook overkomen. En dat is natuurlijk net de bedoeling!

De kleur van de rups van het koolwitje is exact dezelfde kleur als het blad van de bloemkool. Het lijkt zóveel op elkaar dat het zomaar kan gebeuren dat je een minuut lang naar het blad zit te turen en de hele dikke rups over het hoofd ziet. En zo leven de rupsen dus in alle rust verder. Etend en slapend, kruipend en etend.

Momenteel heb ik er een aantal in huis. Op mijn werk zaten de rupsen in de boerenkool en aangezien de plantjes nog erg klein waren bleef er met wat rupsen erop nog maar weinig van over. Tsja… wat doe je dan? Er moet een fijnmazig net overheen, maar dat was niet zomaar voorhanden. Met wat geduld kom je ook een heel eind weet ik uit ervaring. Dus ging ik alle aangevreten plantjes stuk voor stuk bij langs om de rupsen er vanaf te vissen. Ik zal er ongetwijfeld een serie over het hoofd gezien hebben om nog maar niet te spreken over de vele eitjes die nog moesten uitkomen. Het is niet anders. De rupsen die ik gevangen heb heb ik in een bakje mee naar huis genomen. Ze doodmaken vind ik zonde, ik ben namelijk dol op vlinders. En het proces van rups naar vlinder is ook fascinerend. Dus logeren ze nu bij mij in huis. Er zitten al minstens 3 poppen in het bakje en blijkbaar heb ik ook wat eitjes meegenomen want er lopen opeens mini-rupsjes rond. Op naar de volgende generatie.

Vlinder gemijmer

DSCN1107_rs Gister had ik op zo’n hele middag tuin genoeg tijd om even rustig te pauzeren. Thuis had ik bedacht dat ik dan misschien wel even lekker kon zitten tekenen, de ideale ontspanning. Toen ik echter mijn bakje koffie zat te drinken op mijn nieuwe terras vond ik het leuker om wat om me heen te kijken. Er waren verschillende tuinders aan het werk en van mijn eigen tuin kan ik ook altijd erg genieten. Ik vroeg me wel af waarom ik bij het aanleggen van het terras niet had bedacht dat de vlinderstruik veel te hoog is om overheen te kijken. Tussen de takken door kijken lukt ook niet erg. Het plan voor het terras lag er al zo’n 1,5 jaar en ik ben vergeten om even te controleren of dit nog wel het beste plekje was. Hmmm. Daar zit je dan, terwijl je lekker van je tuin wilt genieten staar je naar de grote takken van de vlinderstruik.

Het duurde niet lang voor ik mijn mening bijstelde. Want er is veel te zien op zo’n vlinderstruik. Vlinders fladderen af en aan en ook hommels komen er graag. Eigenlijk wel heel bijzonder om op eerste rang naar al dat vlinder gefladder te kunnen kijken! Wat een goed idee zeg…

In mijn tuinboekje, dat ik toevallig deze keer had meegenomen, zit een overzichtskaart van de bekendste Nederlandse vlinders. Handig, want sinds ik weet dat ‘witte vlinders’ niet altijd koolwitjes zijn vraag ik me altijd af waar ik op moet letten om te kunnen ontdekken welk soort het is. Het bleken deze keer wel koolwitjes te zijn, die parend over de grond duikelden. Een atalanta vind ik ook altijd mooi om te zien. Verschillende vosjes kwamen langs en opeens ontdekte ik ook nog een gehakkelde aurelia. En díe naam kende ik tot nu toe alleen van de vlinderkaart.

DSCN1111_rsTerwijl ik naar de vrolijke vlinders zat te kijken vroeg ik me af wat vlinders tijdens hun leventje eigenlijk doen. Moeten ze iets bereiken? Of hoeven ze alleen maar eten te zoeken voor die dag en is dat genoeg? Tijdig eens voor nageslacht zorgen. Voor sommige vlinders een lange reis naar het zuiden tijdens de winter. En verder: fladderen. Wat heerlijk zeg! Ze hoeven niets en zijn ondertussen ontzettend waardevol en nuttig door de bestuiving van allerlei planten. Daar kan een bezige bij zoals ik nog wat van leren. Vlinders ZIJN gewoon.

Over bijen gesproken: ik werd vandaag nog met eentje geconfronteerd. Het was meteen de laatste ontmoeting want na het loslaten van zijn angel in mijn hand viel het beestje dood neer. Het was al dood voor ik doorhad dat ik hem had ontmoet. Gelukkig kon een vakkundig EHBO’er de plek meteen uitzuigen en heb ik er, op een pijnlijke plek na, geen last van gehad. Handig zo’n EHBO’er die je altijd bij de hand hebt. 😉

Poppen

Op mijn bloemkoolplanten komen, logischerwijs, koolwitjes af die daar hun eitjes leggen. De rupsen eten in een sneltreinvaart de bladeren op en waarschijnlijk is dat vorig jaar ook deels het probleem geweest van mijn mislukte oogst.

Op mijn tuin had ik er dit jaar mijn kleine kasje overheen gezet om de vogels niet in de kool te laten pikken en dat heeft ook grotendeels voorkomen dat de koolwitjes er eitjes konden leggen. Op mijn balkon had ik ook nog een aantal bloemkoolplantjes staan en daar zijn heel wat eitjes gelegd. Toen ik dit eenmaal doorhad ben ik de rupsen in een bakje gaan houden met regelmatig nieuw koolblad erin. Een heel aantal zijn zich al aan het verpoppen en ik hoop mee te kunnen kijken naar de metamorfose tot vlinder.

Bij mijn nieuwe huis, waar de rupsenbak inmiddels staat, is het balkon niet overdekt en bij een hoosbui regende de bak in. Om de rupsen voor een verdrinkingsdood te behoeden heb ik de bak binnen gezet, wetend dat ze eventueel door de kiertjes de bak uit konden kruipen. Nu valt het in een halfleeg huis best wel op als er een felgroene rups door de kamer wandelt dus een ontsnapte rups was zo weer terug bij af. Van de week werd het me echter wat te gortig, vooral omdat het voor de rupsen gevaarlijk begon te worden. Eentje werd er per ongeluk doodgetrapt. Een ander net op tijd gevangen. De laatste was zich al aan het verpoppen, veilig hoog, heel verstandig. Helaas was het toch niet zo’n geschikt plekje aangezien hij het waarschijnlijk niet heeft overleefd toen ik ‘m van de koelkastdeur moest peuteren. En dan zijn cocondraden echt heel stevig hoor!